فراموشی چیست؟
فراموشی (forgetfulness) ناتوانی دائمی در به یاد آوردن و به خاطر سپردن است. فراموشی حاصل تغییرات مغز بوده و می‌تواند بخش بسیار طبیعی از فرایند پیری یا نشانه‌ای از دیگر بیماری‌ها باشد.
فراموشی چیست؟
همه ما در زندگی روزمره خود مواردی را سراغ داریم که نتوانسته باشیم مطلب ، اسم فرد یا مکان خاص و یا اطلاعات دیگری را یادآوری کنیم. شاید بسیار پیش آمده باشد که مدتها به دنبال دسته کلید یا وسائل شخصی دیگر خود گشته باشیم و خیلی موراد دیگر.
همه اینها مواردی جزئی از اختلال در عملکرد حافظه را نشان می‌دهد که تحت تاثیر عوامل مختلف ممکن است بوجود بیاید. این عوامل هرچه باشد، آنچه که برای ما پیش آمده این است که نتوانسته‌ایم به اطلاعاتی که مطمئن از دانستن آنها هستیم، دست پیدا کنیم.
به عبارتی حافظه نتوانسته به اطلاعاتی که قبلا ذخیره کرده‌ایم، دسترسی پیدا کند. پدیده‌ای که همه آن را با عنوان فراموشی می‌شناسیم که در بسیاری موارد هم نتایج ناگواری به بار می‌آورد، مثل کم شدن نمره امتحانی.
زمانی که فرد فراموشی را تجربه می‌کند، به یاد آوردن اطلاعات و رویدادها، یادگرفتن چیزهای تازه و یا شکل دادن به خاطرات جدید بسیار سخت خواهد بود. عمده دلایل فراموشی، افزایش سن، عوارض جانبی داروها، تروما و ضربات شدید، کمبود ویتامین، سرطان مغز، عفونت مغزی و دیگر اختلالات و بیماری‌ها است.
علت فراموشی چیست؟
فراموشی بخش طبیعی روند افزایش سن است، با این همه دلیل اصلی بروز آن هنوز به درستی شناخته شده نیست. فراموشی همراه با پیری، می‌تواند به دلیل بیماری‌های مختلف همچون زوال عقل عروقی یا بیماری آلزایمر هم رخ دهد.
ضربات شدید به سر، کمبود ویتامین، بیماری‌های مزمن، تومور مغزی، عوارض جانبی داروها، عفونت مغزی، سکته، اضطراب یا افسردگی همگی می‌توانند باعث فراموشی شوند.
دلایل عصبی فراموشی به خاطر بیماری‌های عصبی:
بیماری آلزایمر
بیماری هانتینگتون
دیگر انواع زوال عقل
بیماری پارکینسون
سکته
زوال عقل عروقی
دیگر دلایل فراموشی که به دلایل دیگر رخ میدهند، عبارتند از:
اضطراب
سوءمصرف الکل
تومورهای مغزی
بیماری‌های مزمن
افسردگی
ضربات مغزی
عوارض جانبی داروها
کمبود ویتامین به خصوص ویتامین ب ۱۲
سندروم ورنیکه – کورساکوف (Wernicke-Korsakoff syndrome) یا زوال عقل الکلی
گاهی فراموشی نتیجه‌ی شرایط مرگباری است که در صورت بروز آنها باید هر چه سریع‌تر اقدامات درمانی آغاز شود، این شرایط عبارتند از:
آنسفالیت (Encephalitis) یا التهاب و ورم مغزی ناشی از عفونت
تشنج
سکته
ضربه شدید به مغز
مشکلات و عوارض جانبی احتمالی فراموشی کدامند؟
فراموشی معمولاً به خودی خود مرگبار نیست، اما عوامل زمینه‌ای فراموشی می‌تواند جدی باشد. اگر فراموشی در شما خفیف بوده و به آهستگی پیش می‌رود، می‌تواند بخش طبیعی از فرایند افزایش سن باشد. اما اگر فراموشی ناگهانی بوده و با سرعت در حال پیشرفت باشد، بسیار مهم است که دلیل آن شناسایی شود.
از آن‌جایی که فراموشی می‌تواند نتیجه یک بیماری جدی باشد، عدم درمان می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تر و حتی آسیب دائمی باشد. زمانی که علت زمینه‌ای شناسایی شد، دنبال کردن برنامه درمانی که پزشک مشخصا برای شما طراحی کرده است، اهمیت دارد.
مشکلات احتمالی عبارتند از:
ناتوانی در مراقبت از خود
نانوایی در ارتباطات
مشکلات غذا خوردن و بلع
ناتوانی در مصرف داروها
گم شدن
ناتوانی در قضاوت صحیح
گسترش سرطان و عفونت.
نکاتی برای بهبود حافظه وپیشگیری از فراموشی
با وجود اینکه در مقام پیشگیری از فراموشی یا زوال عقل ممکن است این اقدامات موثر نباشند، انجام کارهای زیر ممکن است به کنترل شرایط کمک کند. حتی کوچکترین کارها برای پررنگ‌تر کردن حافظه موثر هستند. فرد باید بداند که چه زمانی برای کمک گرفتن باید به افراد متخصص مراجعه کند
گنجاندن فعالیت‌های ورزشی در برنامه روزانه
فعالیت‌های بدنی جریان خون را در تمام بدن به خصوص جریان خون به سمت مغز را افزایش خواهد داد. این کار در نهایت به پررنگ شدن حافظه کمک می‌کند.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که یک فرد بزرگسال سالم در هفته بهتر است به مدت ۱۵۰ دقیقه فعالیت ورزشی سبک همچون ایروبیک یا پیاده روی و یا ۷۵ دقیقه ایروبیک با شدت بیش‌تر یا نرم دوی انجام دهد.
بهتر است که این مدت زمان در هفته تقسیم شود. اگر برای ورزش کردن زمان کافی را در اختیار ندارید، هر روز هفته ده دقیقه پیاده روی کنید.
فعال ماندن از نظر ذهنی
همان‌طور که فعالیت فیزیکی کمک می‌کند تا بدن روی فرم بماند، فعالیت‌های ذهنی هم به مغز کمک می‌کند تا ساختار مناسب و درست خود را داشته باشد و همین مسئله احتمال فراموشی را هم کم‌تر می‌کند.
بازی‌های فکری حدس زدن کلمات، امتحان کردن مسیرهای میان‌بر در هنگام رانندگی، فراگیری یک ساز موسیقی و عضویت داوطلبانه در سازمان‌های خیریه و سازمان‌های خدمات رسان تا حد زیادی کمک کننده خواهد بود.
فعالیت اجتماعی
روابط اجتماعی بین فردی کمک می‌کند تا افسردگی و استرس تا حدود زیادی کم‌تر شوند. هر دوی اینها عاملی تعیین کننده در از دست دادن حافظه هستند. اگر تنها زندگی می‌کنید، سعی کنید تا وقت بیشتری را به همراه پدر و مادر و دوستان خود سپری کنید.
سازمان یافته بودن
اگر خانه و محل کار شما در هم ریخته بوده و یادداشت‌های شما پراکنده باشد، احتمال فراموشی کارها بیش‌تر خواهد شد. وظایف، وقت‌های ملاقات و دیگر رویدادها را در یک دفتر مخصوص، تقویم و یا دفتر برنامه ریزی آنلاین ثبت کنید
هنگام اضافه کردن این مطالب در دفتر یادداشت خود، آن را با صدای بلند تکرار کنید. این کار کمک می‌کند تا مطالب بهتر در ذهن شما نقش ببندد.
لیست وظایف روزانه خود را مرتب بررسی کرده و بعد از انجام هر کدام از وظایف جلوی آنها تیک بزنید. مکان مخصوصی را برای کیف پول، کلیدها، عینک و دیگر وسایل ضروری روزانه خود اختصاص دهید
کارهایی که حواس شما را پرت می‌کند را محدود کنید و هرگز کارهای زیادی را با هم انجام ندهید. اگر روی به یاد آوردن اطلاعاتی که فراموش کرده‌اید، تمرکز کنید، احتمال بیشتری وجود دارد که بعداً آن را به خاطر بیاورید. بیاد آوردن آن موضوع گاهی باعث می‌شود که مطالب مشابه دیگر و مرتبط را هم به راحتی به خاطر بیاورید
خوب خوابیدن
خوابیدن نقش بسیار مهمی را در تحکیم حافظه و به یاد آوردن وقایع ایفا می‌کند. خوابیدن به اندازه کافی را در راس همه برنامه‌ها قرار دهید. بیش‌تر افراد بالغ بزرگسال به ۷ تا ۹ ساعت خواب شبانه نیاز دارند.
داشتن تغذیه سالم
تغذیه سالم علاوه بر داشتن نقش بسیار زیاد برای داشتن یک قلب سالم، در سلامت مغز هم بسیار نقش بزرگی را ایفا می‌کند. میوه، سبزیجات و غلات کامل در این میان نقش بسیار زیادی را ایفا می‌کنند.
منابع پروتئینی کم چربی همچون ماهی، لوبیا و گوشت مرغ بدون استخوان را در برنامه غذایی خود قرار دهید. مصرف بیش از حد الکل به گیج شدن و یا فراموشی منجر شود.
کنترل بیماری‌های مزمن
در صورت ابتلا به افسردگی، فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت، چاقی و مشکلات شنوایی حتماً دستورالعمل‌های خاص پزشک را رعایت کنید. هر چه قدر فرد بیش‌تر و بهتر مشکلات خود را مدیریت کند، حافظه هم در وضعیت بهتری خواهد بود.
همچنین داروهای مصرفی خود را مرتب با پزشک چک کنید. چرا که برخی از داروها اثرات شگرفی روی حافظه خواهند گذاشت.
درمان فراموشی
برای فراموشی‌هایی که به صورت روزمره اتفاق می‌افتند و یا برای جلوگیری از وقوع فراموشی در مطالب درسی و … معمولا روشهای بهسازی حافظه مفید خواهد بود. در این روشها مواردی آموزش داده می‌شود که فرد با استفاده از آنها می‌تواند مراحل رمزگردانی ، اندوزش و بازیابی اطلاعات را با دقت و سهولت بیشتری انجام دهد.
زمانی که فراموشی به عنوان نشانه یک اختلال روانی دیگر مثل اضطراب و افسردگی است، معمولا با درمان این نوع اختلالات مشکل فراموشی نیز حل خواهد شد و برای اختلال فراموشی ناشی از ضایعات مغزی ، فراموشی روانزا و آلزایمر روشهای اختصاصی‌تر به صورت درمان پزشکی و روان درمانی استفاده می‌شود.
منبع:
